เปิดให้ดูกันแบบชัดๆ สูตรคํานวณบํานาญประกันสังคมแบบใหม่ VS แบบเดิม คิดยังไง? ใครได้ประโยชน์ ที่สำคัญ! ได้เงินเพิ่มเท่าไหร่กันแน่?

จากกรณีข่าวเครือข่ายWe Fairยกพลยื่นหนังสือให้บอร์ดประกันสังคมฝ่ายลูกจ้าง เสนอ5ข้อปฏิรูประบบประกันสังคม ทั้งเพิ่มเงินบำนาญชราภาพจากฝ่ายนายจ้าง-ภาครัฐ ไปจนถึงเสนอให้ สปสช. มาบริหารจัดการสิทธิประโยชน์สาธารณสุขพื้นฐานให้เท่าเทียมกัน ต่อมาด้านบอร์ด สปส. รับหลักการปรับสูตรคำนวณบำนาญใหม่ เริ่ม 1 ม.ค. 69 จนหลายคนเกิดความสงสัยถึงหลักการในการคำนวนเงินบำนาญแบบใหม่ และหากจะใช้รูปแบบใหม่นั้น แตกต่างจากสูตรบำนาญแบบเดิมอย่างไร?

สำหรับ “สูตรบำนาญชราภาพแบบเดิม” จะคำนวณจากฐานเงินเดือนที่จ่ายสมทบเข้ากองทุนในช่วง 60 เดือนสุดท้าย (5 ปี) ก่อนเกษียณอายุ ซึ่ง“ปัญหาของสูตรเดิม” ผู้ประกันตนที่เคยอยู่มาตรา 33 แล้วต่อมาเปลี่ยนเป็นมาตรา 39 จะได้รับเงินบำนาญลดลงอย่างมาก เพราะฐานเงินเดือนในการคำนวณลดลงจาก 15,000 บาท เหลือเพียง 4,800 บาท

สูตรบำนาญแบบ CARE

สำหรับสูตรบำนาญแบบ CARE เป็นสูตรที่สำนักงานประกันสังคม ยืนยันว่าได้ทำการศึกษามาตั้งแต่ปี 2563 ร่วมกับองค์การแรงงานระหว่างประเทศ (ILO) เพื่อสร้างความเป็นธรรมด้านบำนาญให้แก่ผู้ประกันตนทุกกลุ่ม และต้องการแก้ปัญหาของผู้ประกันตนมาตรา 33 ที่ย้ายมาเป็นมาตรา 39 แล้วได้เงินบำนาญชราภาพต่ำกว่าความเป็นจริง จะทำให้สามารถดำรงชีพได้แม้อัตราเงินเฟ้อจะเปลี่ยนแปลงไป รวมถึงทำให้ผู้ประกันตนมาตรา 33 ได้รับเงินบำนาญชราภาพเพิ่มขึ้น สอดคล้องกับแผนการปรับฐานเพดานค่าจ้างปี 2569 คือ เพดานใหม่ 17,500 บาท จะถูกนำมาคำนวณเพิ่มบำนาญให้ทันที โดยมีหลักการคือ

1.ไม่ใช้แค่ 60 เดือนสุดท้าย แต่คำนวณจากฐานเงินเดือนเฉลี่ยที่ส่งจริงตลอดอายุการทำงาน

2.ปรับค่าเงินในอดีตให้เป็นมูลค่าปัจจุบัน โดยคำนึงถึงอัตราเงินเฟ้อ

3.นำเงินสมทบทั้งหมดมาคำนวณ ทั้งช่วงที่เป็นมาตรา 33 และมาตรา 39

ตัวอย่างการคำนวณ

การคำนวณสูตรใหม่

-20% × ฐานเงินเดือนเฉลี่ยที่ส่งจริงในมูลค่าปัจจุบัน

-บวกเพิ่ม 1.5% ต่อปีสำหรับการส่งเกิน 15 ปี

-รวมได้รับบำนาญเดือนละประมาณ 3,800 บาท (เพิ่มขึ้นกว่า 2 เท่า)

การคำนวณจากสูตรใหม่ทำให้ผู้ที่ต่อประกันในมาตรา 39 ได้รับเงินเพิ่มขึ้นตามระยะเวลาการส่งเงินสมทบ

-ส่งต่อ 1 ปี: จากสูตรเดิม 2,786 บาท เป็น 3,088 บาท (เพิ่มขึ้น 11%)

-ส่งต่อ 3 ปี: จากสูตรเดิม 2,176 บาท เป็น 3,259 บาท (เพิ่มขึ้น 50%)

-ส่งต่อ 5 ปี: จากสูตรเดิม 1,320 บาท เป็น 3,417 บาท (เพิ่มขึ้น 159%)

การบังคับใช้สูตรใหม่

หากสูตรใหม่ผ่านการอนุมัติจากคณะกรรมการประกันสังคม จะมีการทยอยใช้งานแบบค่อยเป็นค่อยไป

-2568-2569: ใช้สูตรเก่า 100%

-2570: ใช้สูตรเก่า 80% + สูตรใหม่ 20%

-2571: ใช้สูตรเก่า 60% + สูตรใหม่ 40%

-2572: ใช้สูตรเก่า 40% + สูตรใหม่ 60%

-2573: ใช้สูตรเก่า 20% + สูตรใหม่ 80%

-2574 เป็นต้นไป: ใช้สูตรใหม่ (CARE) เต็มรูปแบบ

ใครได้เพิ่มขึ้น-ใครได้ลดลง

-ผู้ประกันตนมาตรา 39 ที่เคยส่งฐาน 15,000 (ตอนมาตรา 33) แล้วเปลี่ยนไปส่ง 4,800 บาทช่วง 6 ปีสุดท้าย บำนาญเพิ่มมาก (จาก 1,750 เป็น 4,789 บาท หรือ +173%)

-ผู้ที่ส่งมาตรา 33 ไม่นานแล้วมาส่งมาตรา 39 นาน ๆ บำนาญเพิ่มขึ้น แต่ไม่มากเท่ากรณีแรก

-ผู้ที่ส่งฐาน 15,000 บาทตลอด พอเพดานขยับเป็น 17,500 ในปี 2569 บำนาญขยับขึ้นจาก 5,700 เป็น 6,039 บาท (+6%) แต่ถ้าเกษียณหลังปรับเพดานค่าจ้างไปเกิน 60 เดือน สูตรใหม่จะได้น้อยกว่าเก่า (เพราะสูตรเก่าไม่นำช่วงเพดานเก่า 15,000 มาคิด จึงได้มากกว่าตามสัดส่วนการส่งจริง)

-กลุ่มค่าจ้างต่ำกว่า 15,000 บาท จะได้บำนาญใกล้เคียงสูตรเดิม

-ผู้ที่ค่าจ้างต่ำเกือบตลอด แต่ไปเร่งส่งสูง 15,000 ช่วง 5 ปีสุดท้าย บำนาญอาจลดลง เพราะสูตร CARE ป้องกันไม่ให้เอาเปรียบระบบโดยจ่ายสูงเฉพาะโค้งสุดท้าย..